Bs CKI. Lê Quốc Trưởng

Bv ĐHYD - HAGL

NHÂN GIÁP LÀ GÌ?
Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ở vùng cổ trước. Tuyến giáp có nhiệm vụ tiết ra hormone cung cấp cho sự phát triển của cơ thể.
Nhân giáp là sự phát triển bất thường của mô tuyến giáp, hình thành một hay nhiều nhân trong tuyến giáp. Nhân giáp là bệnh thường gặp trong nhóm bệnh nội tiết
Theo thống kê ở Mỹ bệnh nhân giáp chiếm tỷ lệ trung bình 4% dân số,
Nữ nhiều hơn nam giới chiếm tỷ lệ 4/1,
Ở người trẻ chiếm tỷ lệ 1%,
Nhóm tuổi từ 11-18 chiếm 1,5%,
Nhóm trên 60 tuồi chiếm 5%.
50% nhân giáp được phát hiện trên siêu âm.
Dù cho nhân giáp chiếm tỷ lệ cao nhưng ung thư giáp hiếm, phần lớn 95% bướu giáp nhân là lành tính.

NGUYÊN NHÂN VÀ CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ?
Nhân tuyến giáp có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, hầu hết không rõ nguyên nhân.
Một số yếu tố nguy cơ của nhân tuyến giáp là:
- Gia đình: thường gặp ở người có anh chị em, cha mẹ mắc bệnh bướu giáp nhân
- Nữ giới thường gặp hơn nam giới.
- Có yếu tố phơi nhiễm phóng xạ: chụp X-quang, CT-scan vùng cổ, xạ trị vùng cổ…
- Chế độ ăn thiếu iod.
TRIỆU CHỨNG?
Thường đa số bệnh nhân không có triệu chứng gì.
Bệnh nhân phát hiện nhân giáp là khi đi khám sức khỏe tổng quát siêu âm tuyến giáp.
Những nhân giáp nhỏ lành tính thường thì không có triệu chứng trên lâm sàng.
Với những nhân to thì bệnh nhân có thể thấy cổ to ra, khó thở, nuốt nghẹn, thay đổi giọng nói hay khàn tiếng…
Những nhân giáp có đi kèm sự bất thường của hormone tuyến giáp (cường giáp hay suy giáp) thường có các triệu chứng toàn thân như: hồi hộp, run tay, tăng tiết mồ hôi, giảm cân, mất ngủ,…
CHẨN ĐOÁN?
Dựa vào thăm khám lâm sàng, khai thác tiền sử, các yếu tố nguy cơ của bệnh nhân
Dựa vào cận lâm sàng:

1. Xét nghiệm máu đánh giá chức năng tuyến giáp có thay đổi hay không: FT3,FT4, TSH
2. Siêu âm tuyến giáp: đánh giá hình thái, cấu trúc, kích thước, vị trí của nhân giáp. Và đồng thời phân độ nguy cơ lành tính hay ác tính trên siêu âm.
3. Chọc hút nhân giáp bằng kim nhỏ (FNA tuyến giáp): Đây là một thủ thuật để lấy tế bào nhân giáp làm giải phẫu bệnh. Bác sĩ sẽ dùng 1 bơm tiêm dưới hướng dẫn của Siêu Âm để chọc hút ra mô nhân giáp. Các mô này sẽ được gửi tới phòng xét nghiệm cho bác sĩ giải phẫu bệnh nhìn dưới kính hiển vi để xác định bản chất của mô giáp này. Đây được xem là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán, theo dõi và điều trị nhân giáp.

PHÂN LOẠI CÁC NHÂN GIÁP HAY GẶP
Một số loại nhân tuyến giáp thường gặp là:
- Nhân keo: Đây là sự phát triển quá mức của các mô tuyến giáp bình thường, nhưng tăng trưởng này là lành tính. Chúng có thể phát triển lớn hơn, nhưng không phát triển xâm lấn ra ngoài bao tuyến giáp.
- U nang tuyến giáp: Đây là tổ chức nang trong đó có chứa dịch hoặc dịch lẫn tổ chức đặc của tuyến giáp.
- Các nốt viêm: Những nốt này phát triển là kết quả của viêm mạn tính lâu dài, có thể gây đau hoặc không.
- Bướu giáp đa nhân: Đôi khi tuyến giáp phát triển tạo thành nhiều nốt, tuy nhiên những trường hợp này phần lớn là lành tính.
- Cường giáp: Tuyến giáp phát triển bất thường làm sản xuất hormone nhiều hơn bình thường mà không quan tâm đến các cơ chế kiểm soát bình thường của cơ thể, điều này tạo nên bệnh gọi là cường giáp. Bệnh cường giáp có thể ảnh hưởng đến tim làm tim đập nhanh, hoặc ngừng tim đột ngột, cao huyết áp, loãng xương và các vấn đề sức khỏe khác.
- Ung thư tuyến giáp: Gặp khoảng 5% tỷ lệ bướu giáp nhân.

ĐIỀU TRỊ NHƯ THẾ NÀO?
Điều trị nhân tuyến giáp sẽ dựa vào kích thước, bản chất nhân giáp, sự bất thường của hormone tuyến giáp. Qua đó bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị nội khoa hay ngoại khoa tối ưu nhất cho bệnh nhân.

     1. Nhân giáp là ung thư

Điều trị phẫu thuật là phổ biến nhất: Tùy thuộc vào kích thước nhân, kết quả FNA nhân giáp mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp cắt bán phần hay cắt toàn phần tuyến giáp. Có hoặc không có kèm nạo hạch vùng.
Sau phẫu thuật bệnh nhân sẽ được hẹn tái khám để theo dõi, đánh giá kết quả điều trị xem có cần xạ trị tuyến giáp sau mổ hay không.

     2.Nhân giáp kèm sự thay đổi hormone tuyến giáp (cường giáp hay suy giáp)

Điều trị nội khoa là chủ yếu.
Nếu nhân giáp lớn, điều trị nội khoa nhiều lần thất bại thì sẽ chỉ định phẫu thuật cắt tuyến giáp.

    3.  Nhân giáp lành tính không có sự thay đổi bất thường hormone

   - Theo dõi định kỳ: Với những nhân giáp nhỏ, yếu tố nguy cơ thấp, bác sĩ có thể hẹn bệnh nhân tái khám theo dõi định kỳ.
   - Đốt nhân giáp bằng sóng cao tần (RFA tuyến giáp): Là phương pháp điều trị mới hiện nay, bác sĩ sẽ đốt nhân giáp dưới hướng dẫn siêu âm. Khi đốt nhân giáp bệnh nhân chỉ cần gây tê tại chỗ không để lại sẹo, có ý nghĩa nhiều về mặt thẩm mỹ cho bệnh nhân.
   -  Phẫu thuật:
    + Những nhân giáp to, có triệu chứng chèn ép, phình to vùng cổ gây mất thẩm mỹ thì phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp là phương pháp điều trị tốt nhất.
    + Đôi khi có những nhân giáp có yếu tố nguy cơ cao, kết quả FNA không chắc chắn thì phẫu thuật là lựa chọn vừa điều trị vừa chẩn đoán chính xác nhất.